De klimaatverandering en de aantasting van het milieu vormen een bedreiging voor de toekomst van de Europese Unie (EU) en de wereld. Om deze uitdagingen aan te pakken, is de Europese Green Deal de nieuwe groeistrategie van Europa. Zij zal de EU omvormen tot een moderne en concurrerende economie waarin efficiënt met hulpbronnen wordt omgesprongen. Het doel van de Europese Green Deal is om Europa uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te maken, de economie door groene technologie een impuls te geven, duurzame industrie en vervoer tot stand te brengen en de verontreiniging terug te dringen. Door milieu- en klimaatuitdagingen om te zetten in kansen wordt de transitie rechtvaardig en inclusief voor iedereen.
De Europese Commissie helpt de EU-lidstaten bij het plannen en doorvoeren van hervormingen die de groene transitie ondersteunen en die bijdragen tot het bereiken van de doelstellingen van de Europese Green Deal. Zij helpt ook bij het opstellen van de vereiste procedures binnen de centrale en lokale overheden en bij het opzetten van de coördinatiestructuren die nodig zijn voor de uitvoering van een groen beleid.
Klimaatactie en emissiereductie
Klimaatactie staat centraal in de Europese Green Deal. De EU heeft al een goede staat van dienst als het gaat om het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, zonder dat dit ten koste gaat van economische groei. De komende jaren moet er nog meer worden gedaan. De EU heeft zich tot doel gesteld om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn. Daarom zullen alle lidstaten een samenhangend klimaatbeleid moeten uitvoeren.
Via het instrument voor technische ondersteuning helpt de Europese Commissie de nationale autoriteiten bij het plannen en doorvoeren van hervormingen die hun klimaatambities ondersteunen.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Ontwikkelen van klimaatbeleid, met inbegrip van advies over klimaatstrategieën en -actieplannen, en ondersteuning van de modellering van de broeikasgasuitstoot.
- Ondersteunen van bodemgebruik en bosbeheer, met inbegrip van stedelijke planning, slimme steden en bosboekhouding en -inventarisatie.
- Verbeteren van de kustbescherming en het beheer van het risico van overstromingen en kusterosie.
- Ontwikkelen van op de natuur gebaseerde oplossingen om hittegolven, droogte, overstromingen en slechte luchtkwaliteit in stedelijke gebieden aan te pakken.
- Uitvoeren van financieringsinstrumenten in het kader van het EU-emissiehandelssysteem.
- Ondersteunen van het koolstofvrij maken van elektriciteitssystemen, onder meer door de markten en de regelgeving af te stemmen op hernieuwbare energie.
- Ontwikkelen van op de markt gebaseerde steunregelingen voor investeringen in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.
- Ontwikkelen van nationale energie- en klimaatplannen, met inbegrip van analytische en energiemodellering.
- Beoordelen van beleid voor energie-efficiënte verwarmings- en koelingssystemen.
- Stimuleren van investeringen in energie-efficiëntie van gebouwen.
- Vaststellen van beleid inzake duurzaam vervoer / duurzame mobiliteit en alternatieve brandstoffen.
- Bevorderen van de binnenvaart en hogesnelheidslijnen.
Ondersteuning bij het opzetten van een monitoring- en evaluatiekader voor het klimaat- en energiebeleid en bij het verbeteren van de methodes voor milieueffectbeoordeling (MEB).
Ondersteuning bij de verbetering van de kadervoorwaarden voor investeringen in schone energie in Griekenland, met name voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.
Ondersteuning voor het bepalen van beleidshervormingen en financieringsinstrumenten voor energie-efficiëntie van gebouwen.
De Commissie helpt de haven van Antwerpen, die goederen minder over de weg en meer over het spoor en de binnenwateren wil laten vervoeren. Het doel is het wegennet te ontlasten en de navigatie en coördinatie van schepen in het havengebied te verbeteren.
Rechtvaardige transitie
Alle lidstaten, regio’s en sectoren van de EU moeten een bijdrage leveren aan de transitie naar een klimaatneutrale economie. De omvang van de uitdaging is echter niet voor iedereen gelijk. Met name de regio’s die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en koolstofintensieve industrieën zullen gevolgen ondervinden en een ingrijpende economische, ecologische en sociale transformatie ondergaan.
De Europese Commissie helpt de lidstaten bij het mobiliseren van middelen en het nemen van maatregelen om te zorgen voor gerichte steun voor de regio’s en sectoren die het zwaarst door deze transitie worden getroffen. Via het instrument voor technische ondersteuning ondersteunt DG REFORM ook 17 lidstaten bij de voorbereiding van hun territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie. Die moet elke lidstaat opstellen om toegang te krijgen tot financiering uit het mechanisme voor een rechtvaardige transitie.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Beoordelen van de uitdagingen en behoeften in verband met het transitieproces.
- Opstellen van een actieplan met een routekaart van maatregelen die nodig zijn voor de transitie naar een klimaatneutrale economie.
- Ondersteunen van raadplegingen van belanghebbenden om overeenstemming te bereiken over hoe de transitie naar een klimaatneutrale economie tot stand kan worden gebracht.
- Voorstellen van bestuursmechanismen om de transitie uit te voeren.
Ondersteuning bij het uitstippelen van een strategie voor de transitie van steenkoolproductie naar andere economische activiteiten in deze regio.
Duurzame ontwikkeling
De EU is vastbesloten een voortrekkersrol te vervullen bij de uitvoering van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling, samen met haar lidstaten. De 17 doelstellingen voor duurzame ontwikkeling (SDG’s) hebben betrekking op het verbeteren van het leven van de mensen en het beschermen van de planeet tegen achteruitgang, zodat kan worden voorzien in de behoeften van de huidige en toekomstige generaties. Sinds 2020 heeft de Europese Commissie haar analyse en monitoring van de verwezenlijking van de SDG’s in het kader van het Europees Semester versterkt. Tegelijkertijd integreren de lidstaten de SDG’s in hun beleidsvorming en ontwikkelen zij gericht beleid om tot een duurzamere ontwikkeling te komen.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Ontwerpen van een strategie voor duurzame ontwikkeling voor 2050.
- Ontwikkelen van een actieplan om het welzijn van plattelandsbewoners te verbeteren en de economische stabiliteit van plattelandsgebieden te waarborgen.
- Uitvoeren van de strategie voor duurzame ontwikkeling om de SDG’s te integreren in de besluitvorming op alle bestuursniveaus.
Om de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling uit te voeren, heeft de Italiaanse regering in 2017 een nationale strategie voor duurzame ontwikkeling goedgekeurd.
Energie
Voor het halen van de klimaatdoelstellingen van de EU in 2030 en 2050 is het van doorslaggevend belang dat het energiesysteem koolstofvrij wordt. Tegelijkertijd moet energie zeker en betaalbaar zijn voor consumenten en bedrijven. Om dit te realiseren, moeten de lidstaten hun energiesystemen omvormen tot een volledig geïntegreerde, gedigitaliseerde en concurrerende EU-energiemarkt die grotendeels op hernieuwbare energiebronnen is gebaseerd. Naast hervormingen van de regelgeving moeten de lidstaten verdere investeringen in schone energie, met inbegrip van energie-efficiëntie, mogelijk maken en bevorderen.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Aanpassen van het wet- en regelgevingskader om het aandeel hernieuwbare energie te vergroten.
- Vaststellen van beleidsmaatregelen ter bevordering van energie-efficiëntie.
- Ontwerpen van concurrerende elektriciteitsmarkten.
- Wegnemen van belemmeringen voor de financiering van en de dienstenmarkten voor schone energie.
- Ondersteunen van strategische planning door energiemodellering en -analyse.
The European Commission supported 17 Member States in identifying reforms and investments to reduce dependencies on fossil fuel imports from Russia and implement the REPowerEU.
Vervoer en mobiliteit
Vervoer maakt het vrije verkeer van personen, diensten en goederen binnen de Europese Unie mogelijk. Het is een hoeksteen van de EU-integratie omdat het de verbinding vormt tussen mensen uit verschillende regio’s en landen. Bovendien levert het een belangrijke bijdrage aan de economie. De vraag naar vervoer blijft stijgen naarmate economieën meer geïntegreerd raken. Dit biedt kansen, maar brengt ook nieuwe uitdagingen met zich mee. Vervoer is met name goed voor bijna een kwart van de uitstoot van broeikasgassen in de EU en het is een van de belangrijkste oorzaken van luchtverontreiniging in steden. De lidstaten zijn op zoek naar manieren om slimme, duurzame en efficiënte vervoersoplossingen te ontwikkelen. Daartoe moeten de gebruikers centraal komen te staan en moeten zij betaalbaardere, toegankelijkere, gezondere en schonere alternatieven aangeboden krijgen.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Analyseren van beleid, economische instrumenten en rechtskaders.
- Uitvoeren van kosten-batenanalyses.
- Ontwikkelen van modellen voor investeringsscenario’s en -effecten.
- Ontwikkelen van beleidsaanbevelingen, actieplannen en routekaarten.
- Ontwikkelen van communicatiestrategieën en -plannen.
Milieu en de circulaire economie
De aantasting van het milieu zal naar verwachting steeds meer gevolgen hebben voor de economische activiteit. Het kan extreme weersomstandigheden veroorzaken, de menselijke gezondheid beïnvloeden en de natuurlijke hulpbronnen minder toegankelijk maken. De bescherming van het natuurlijk kapitaal van de EU, de overgang naar een hulpbronnenefficiënte economie en de bescherming van mensen tegen milieugerelateerde druk zijn kernprioriteiten van de Europese Green Deal. De lidstaten werken aan hervormingen om deze uitdagingen aan te pakken door hun milieubeleid en -strategieën verder te ontwikkelen.
DG REFORM ondersteunt de nationale autoriteiten bij het ontwerpen en uitvoeren van hervormingen die helpen de aantasting van het milieu tegen te gaan.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Vaststellen van nationaal en gemeentelijk beleid inzake afvalbeheer.
- Opstellen van nationale strategieën en actieplannen voor de circulaire economie.
- Uitvoeren van instrumenten om industrieën koolstofvrij te maken.
- Ondersteunen van waterbeheer en monitoring van waterdiensten.
Een belangrijke uitdaging voor Griekenland is het verbeteren van het afvalbeheer in overeenstemming met de circulaire economie.
In een dichtbevolkt land zoals Nederland is er een grote behoefte aan een gecoördineerde aanpak van gebiedsbeheer.
Ondersteuning van de Roemeense economische toezichthouder in zijn cruciale rol als centraal register voor informatie over prestaties en naleving.
Onderzoek en innovatie
Digitale technologieën hebben grote gevolgen voor onze manier van leven en van zakendoen. De lidstaten moeten kunnen profiteren van onze steeds meer gedigitaliseerde maatschappij en het hoofd kunnen bieden aan de uitdagingen die daarmee gepaard gaan. Daarvoor moet een beleid worden uitgestippeld en zijn innovatieve oplossingen noodzakelijk om bedrijven het vertrouwen, de competenties en de middelen te geven om te digitaliseren en te groeien. Een systematische en toekomstgerichte strategie voor onderzoek en innovatie is van cruciaal belang voor een productievere en groenere economie.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Versterken van de samenwerking tussen bedrijfsleven en wetenschap om de uitvoering van innovatiebeleid te verbeteren.
- Aanpakken van de capaciteitstekorten bij onderzoeksinstellingen, met name door de uitwisseling van kennis en beste praktijken.
- Verbeteren van de innovatieve prestaties van kleine en middelgrote ondernemingen.
Om de innovatiecapaciteit van Litouwen te stimuleren, zijn de Litouwse autoriteiten begonnen met de uitvoering van een innovatiehervorming.
Vergroenen van de openbare en particuliere financiën
Om de ambitie van de Europese Green Deal waar te maken, zijn er aanzienlijke investeringen nodig. De particuliere sector zal een sleutelrol spelen bij de financiering van de groene transitie. Hiervoor zijn samenhangende strategieën, innovatieve regelgevingskaders en slimme instrumenten nodig. De nationale regeringen zullen ook een belangrijke rol spelen bij de financiering van de transitie door de juiste prijssignalen uit te sturen en de overheidsuitgaven te heroriënteren op duurzaam beleid. Ook moeten zij de vraag naar duurzamere goederen en diensten stimuleren via groene overheidsopdrachten en de koolstofvoetafdruk van overheidsdiensten verkleinen. Een solide bestuurskader zal ervoor zorgen dat besluitvormers verantwoording afleggen aan toekomstige generaties.
Om deze uitdagingen aan te pakken, ondersteunt DG REFORM de lidstaten op de volgende gebieden:
- groene budgettering en milieubelastingen;
- groene overheidsopdrachten;
- duurzame financiering en investeringen.
VOORBEELDEN VAN STEUN
- Versterken van groene overheidsinvesteringen.
- Uitvoeren van uitgaven- en belastinguitgaventoetsingen van groen en milieuonvriendelijk (“grijs”) beleid in begrotingskaders.
- Ontwerpen van groene belastingen en modelleren van het effect ervan.
- Uitvoeren van de EU-richtsnoeren inzake groene budgettering.
- Ontwikkelen van een actieplan voor duurzame financiering voor de lidstaten en de nationale stimuleringsbanken.
- Uitvoeren van kaders voor groene overheidsobligaties.
Ondersteunen van de hervorming van schadelijke subsidies, milieubelastingen en bredere belastinghervormingen.
Het Ierse kader voor resultaatgericht begroten moet worden verbeterd met het oog op een duurzame begroting en verslaglegging.
De Commissie heeft de Spaanse nationale stimuleringsbank (ICO) ondersteund bij het opzetten van een strategisch actieplan voor de rechtstreekse financiering van duurzamere (groene en sociale) activiteiten en projecten.
Hoewel Litouwen actief is op het gebied van groene financiering, is het huidige niveau van voor dit soort investeringen aangetrokken kapitaal op lange termijn niet toereikend.
